ดร.เกษียร : คุณูปการยิ่งใหญ่ที่สุดของระบอบทักษิณต่อสังคมทุนนิยมไทย

ศาสตราจารย์ ดร. เกษียร เตชะพีระ อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โพสต์เฟซบุ๊กเมื่อวันที่ 6 ม.ค. 2563 โดยมีรายละเอียดดังนี้

คุณูปการยิ่งใหญ่ที่สุดของระบอบทักษิณต่อสังคมทุนนิยมไทย

เมื่อมองย้อนหลังแล้วคิดตรองจากงานวิชาการที่ผมกำลังอ่านอยู่กลับไป ผมคิดว่ากล่าวอย่างเลือดเย็นแล้ว คุณูปการยิ่งใหญ่ที่สุดของระบอบทักษิณต่อสังคมทุนนิยมไทยคือสถาปนาการยอมรับและหวงแหน ความเสมอภาคทางการเมืองโดยรูปแบบ (formal political equality) หนึ่งคนหนึ่งเสียงเท่ากันในสังคมการเมืองไทย ซึ่งนัยด้านกลับของมันก็คือ ช่วยสถาปนาการยอมรับและหวงแหนโดยนัยซึ่ง ความไม่เสมอภาคทางเศรษฐกิจสังคมโดยเนื้อหา (substantial socio-economic inequality) ขึ้นในสังคมเศรษฐกิจไทยด้วย

นี่เป็นโจทย์ใหญ่และความสำเร็จสำคัญในประวัติศาสตร์ของการพัฒนาสังคมทุนนิยมในโลก คือ ยอมรับหนึ่งคนหนึ่งเสียงเท่ากัน (ในทางรูปแบบการเมือง) แต่เพิกเฉยละเลยหรือยอมรับ ความเหลื่อมล้ำมหาศาลแบบไร้ขอบเขตทางเศรษฐกิจสังคม โดยไม่เฉลียวใจว่าความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจสังคมในที่สุดสัมพันธ์อย่างแนบแน่นและส่งผลกระทบต่อความเสมอภาคทางการเมืองโดยรูปแบบ ในลักษณะที่ไปบั่นทอนกร่อนเซาะความเสมอภาคทางการเมืองในทางปฏิบัติจริงลงในที่สุด ดังตัวอย่างของสังคมทุนนิยมอเมริกันที่นับวันมีนักวิชาการนักวิจารณ์ชี้ให้เห็นมากขึ้นเรื่อย ๆ ว่าสังคมทุนนิยมอเมริกันไม่ใช่ประชาธิปไตย แต่เป็นคณาธิปไตย (oligarchy) ของชนชั้นนายทุนใหญ่มากกว่า

ส่วนฐานคิดทางปรัชญาของเรื่องนี้ มาจากคำวิพากษ์ของฌอง ฌากส์ รูสโซต่อสัญญาประชาคมแบบเสรีนิยมของจอห์น ล็อก ว่าเป็น “สัญญาหลอก” (fraudulent contract) ที่ชนชั้นเจ้าสมบัติทำกับคนจนส่วนใหญ่ในสังคม โดยตรึงคนจนไว้กับความจน และคนรวยไว้กับความรวย ปกป้องคุ้มครองความศักดิ์สิทธิ์ของสิทธิโดยธรรมชาติเหนือทรัพย์สินของบุคคลเอกชน (ดู ฌอง ฌากส์ รูสโซ, ความเรียงว่าด้วยต้นกำเนิดและรากฐานแห่งความไม่เท่าเทียมกันของมวลมนุษยชาติ, ศุภชัย ศุภผล, แปล, หน้า ๖๙, ๘๗-๙๑)

หรือหากพูดจากภาษาแนวคิดทฤษฎีของกรัมชีก็คือ นี่เป็นการบรรลุหน้าที่ทางอุดมการณ์หรือการสถาปนาความยินยอม (consent) ของสังคมการเมืองหรือรัฐในสังคมทุนนิยมสมัยใหม่ซึ่งมีโครงสร้างอสมมาตรระหว่างสังคมการเมืองหรือรัฐ (coercion+consent) กับประชาสังคม (consent) นั่นเอง

ผมควรกล่าวตบท้ายด้วยว่าคุณูปการของระบอบทักษิณอันนี้นี่แหละที่ คมช.และ คสช. กร่อนทลายลงด้วย “ประชามติแบบไทย ๆ” และ “ประชาธิปไตยแบบไทย ๆ” แต่กระนั้นมันยังคงตามหลอกหลอนพวกเขาอยู่มิเว้นวาย.